Op de openbare weg fotograferen, mag dat?

Vorige week zag ik op de sociale media dat er een paardensport-evenement werd georganiseerd  op het honden uitlaatgebied in Blaricum. Het evenement had een breed programma en was ook nog eens vrij toegankelijk. Een mooie gelegenheid om met verschillende onderdelen van de paardensport kennis te maken en daar te fotograferen. 

Voor wat betreft dat laatste heeft de organisator van Concours Hippique Jumping Blaricum vanavond contact met mij opgenomen. Of ik wel bekend ben met de huisregels voor fotografie? Hij heeft gezien dat ik foto's van het evenement via sociale media te koop heb staan. Dat zou in strijd zijn met de huisregels. Dat heeft de advocaat van de organisatie te Laren en de huisfotograaf allemaal uitgezocht. 

Heeft de beste man daar het gelijk aan zijn zijde?
Dit lijkt niet het geval te zijn. Waarom?

Het was een publiek vrij toegankelijke plaats waar dezelfde regels gelden als bij mij in de straat. Een fotograaf mag daar iedereen en alles fotograferen wat hij/zij wil (uitzondering zijn staatsgeheimen). Wel dient de fotograaf zich te houden aan de privacywet.
Voor betaalde evenementen (toegangskaartje!) heeft een fotograaf zich wel te houden aan de huisregels. Dit geldt dan met name voor publicatie.

Een voorbeeld:
Aanstaande weekend fotografeer ik op een polotoernooi. Publiek betaald om toegang te hebben tot het evenement. Als fotograaf heb ik toestemming (accreditatie) gekregen van de organisatie om een beeldverslag te maken onder de voorwaarden:
Publicatie van de genomen foto’s op het evenement dienen te voldoen aan de standaard normen en waarden van het toernooi en dienen de bezoekers, spelers, organisatie, sponsoren, partners en andere belanghebbende. U dient zich te houden aan de privacywet welke is opgesteld door de Nederlandse staat.

Jumping Blaricum was een vrij toegankelijk evenement, waar ik een mooi sfeerbeeld heb gemaakt van veel deelnemers en gelijkertijd het publiek (veelal op de achtergrond) dat daar op af was gekomen. Huisregels anders dan de privacywet lijken dan ook niet van toepassing.
Daarbij heeft de organisatie ook niet kenbaar gemaakt op het terrein dat er bijzondere regels gelden voor fotografen, zoals bij de ingang van een museum waar doorgaans fotograferen verboden is.

Mag ik dan publiceren?

Normaliter mag een foto niet openbaar gemaakt worden zonder toestemming van de geportretteerde: hij/zij heeft, zoals dat heet, een portretrecht op de foto. 
Het portretrecht maakt onderscheid tussen twee situaties. wanneer geposeerd is voor de foto, en deze dus in opdracht is gemaakt, is toestemming nodig voor verhandelen of publiceren van de foto. Zo een foto mag alleen worden verkocht aan de persoon die er op staat (artikel 20).

Een foto van een persoon op de openbare weg is meestal te kwalificeren als "een portret dat vervaardigd is zonder daartoe strekkende opdracht". In dat geval is openbaarmaking daarvan door de fotograaf niet geoorloofd als de geportretteerde (of zijn nabestaanden) een redelijk belang heeft tegen publicatie (artikel 21). Dit gaat overigens alleen op als de gelaatstrekken van de geportretteerde hier herkenbaar op staan. Een foto van een menigte rond het evenementen terrein mag dus gepubliceerd worden zonder dat de individuele supporters hier iets tegen kunnen doen. Ook is van belang of het hier betreft een enkele foto of een serie waarvan de inhoud met elkaar een sfeerbeeld geeft van de omstandigheden.

Er zijn diverse gronden die als redelijk belang kunnen tellen. Zo geldt een inbreuk op de privé-sfeer als redelijk belang, bijvoorbeeld bij een foto op een naaktstrand. 

Het verloop van het gesprek had wel een positief karakter. De betreffende heer complimenteerde mij met de mooie foto's. Op mijn vraag hoe tot een oplossing te komen dat ik vooraf geen contact met organisatie had gezocht was het antwoord simpel: De organisatie wil gratis de beschikking hebben over al mijn beeldmateriaal voor eigen gebruik en ten behoeve van de sponsors waar beeldmerken herkenbaar zijn.

Dat is wel heel kort door de bocht. Op die manier ben ik sponsor van het toernooi zonder daar effectief wijzer van te worden omdat het toernooi al is afgelopen. 
Het is ook het klassieke voorbeeld dat van alle partijen die betrokken zijn bij een project of bijzonder initiatief, de fotografen als enige wordt gevraagd om voor niets te werken. 
De overige partijen (energie, vergunningen, voorzieningen, catering, bewaking, verkeerregelaars, etc.) worden natuurlijk wel betaald.
Omdat het een mooi evenement was, heb ik aangeboden dat hij een paar mooie plaatjes in de webshop kan zoeken en de nummers aan mij te mailen. Dan stel ik deze gratis beschikbaar. Publicatie en gebruik volgens de regels: met naamsvermelding (is dus geen gunst! maar een recht).

Van naamsvermelding kan ik echter geen apparatuur en brood betalen. Ik ben dan ook zeer terughoudend met het verstrekken van gratis foto's anders dan het (goede) doel dat ik zelf heb uitgekozen.



bron: iusmentis, visueelconcept,